Aby czas spędzany w plenerze był zawsze w pełni bezpieczny, należy się dobrze przygotować między innymi na ugryzienie kleszcza. Co należy zrobić, gdy ukąsi nas ten mały pajęczak?
W jakich miejscach występują kleszcze i gdzie najczęściej się wgryzają?
Kleszcze obrosły wieloma legendami i mitami. Podstawowy mówi o tym, że zeskakują na człowieka z drzew i krzewów. Nie jest to jednak zgodne z prawdą.
Swoją ofiarę kleszcze wyczuwają nawet z kilkunastu metrów po zapachu oraz temperaturze ciała. Te niewielkie pajęczaki najczęściej bytują w wysokich trawach i zaroślach, w których spokojnie czekają na pojawienie się człowieka lub zwierzęcia, zabierających kleszcza ze sobą. Wówczas rozpoczyna on wędrówkę po nogach lub rękach, żeby znaleźć najlepsze miejsce do wgryzienia się.
Gdzie wgryzają się kleszcze? Preferują miejsca, w których skóra jest najcieńsza, czyli na przykład tuż za uszami, pod kolanami, w pachwinach. Są jednak w stanie przegryźć się przez skórę w każdym innymi miejscu.
Jak wygląda ślad po kleszczu?
Ukąszenie kleszcza na początku jest bezbolesne. Nie czujemy, gdy pajęczak wgryza się w skórę. Dlaczego? Kleszcz wprowadza do krwi substancję znieczulającą, która sprawia, że ofiara nie czuje bólu ani swędzenia. W ten sposób zdobywa on czas na spokojne żerowanie, podczas którego kilkukrotnie zwiększa swoją objętość.
W tym czasie wokół miejsca wgryzienia może pojawić się niewielkie promieniste zaczerwienienie i delikatna opuchlizna.
Jak rozpoznać rumień po kleszczu?
Po ugryzieniu kleszcza, nawet jeśli szybko usuniemy pajęczaka, należy dokładnie obserwować ciało. Niepokój powinno wzbudzić pojawienie się tak zwanego rumienia promienistego, nazywanego potocznie „bawolim okiem”. Ma on kształt pierścienia i pojawia się w ciągu od 7 do 14 dni od ukąszenia kleszcza.
Odpowiadają za niego krętki Borrelia, które wywołują niezmiernie niebezpieczną chorobę - boreliozę.
Czy rumień zawsze oznacza boreliozę?
Warto pamiętać, że nie każdy rumień po kleszczu jest objawem boreliozy. Zwykła reakcja alergiczna po ukąszeniu jest naturalna i występuje u większości pacjentów, u których doszło do ukąszenia przez kleszcza. Taki rumień występuje wyłącznie wokół ranki. Ma niewielkie rozmiary, o średnicy nie przekraczającej 5 centymetrów. Nie stanowi on powodu do obaw.
Średnica rumienia wędrującego zazwyczaj jest zdecydowanie większa niż standardowej reakcji uczuleniowej na ukąszenia owada, co pozwala łatwo go rozpoznać.
Brak leczenia może prowadzić do rozmaitych skutków, które występują nie tylko po kilku tygodniach od ukąszenia kleszcza, ale mogą się pojawiać nawet po wielu latach. Do najpoważniejszych powikłań zalicza się:
zapalenie opon mózgowych,
zapalenie mózgu,
zapalenie osierdzia,
boreliozowe zapalenie mięśnia sercowego,
boreliozowe zapalenie stawów.
Im szybciej borelioza zostanie zdiagnozowana, tym większa szansa na szybki powrót do zdrowia.
Ugryzienie przez kleszcza – objawy
Jakie inne objawy pojawiają się po ukąszeniu przez kleszcza? Po wyjęciu pajęczaka na skórze przez pewien czas może się utrzymywać stan zapalny, pojawiają się także ból i swędzenie. Symptomy te powinny jednak ustąpić po kilku dniach.
Jeżeli po upływie tego czasu zaczerwienienie i świąd nie znikają lub wręcz się nasilają, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, który poprowadzi dalsze leczenie.
Co zrobić po ugryzieniu przez kleszcza?
Wystąpienie standardowych objawów lub delikatnej reakcji alergicznej nie wymaga leczenia farmakologicznego. Do uśmierzenia objawów wystarczą standardowe środki naturalne lub farmakologiczne, dostępne w każdej aptece.
Co należy zrobić po ugryzieniu przez kleszcza? Na początek należy oczywiście wyciągnąć pajęczaka. Usuwa się go ostrożnie pęsetą, uważając aby w ranie nie pozostał nawet najmniejszy fragment. Miejsce po ukąszeniu kleszcza należy zdezynfekować. Można do tego użyć na przykład Octenisept.
Jeśli objawy takie, jak swędzenie lub zaczerwienienie utrzymują się, warto zastosować Fenistil żel, czyli jeden z najbardziej skutecznych i popularnych środków farmakologicznych, zaliczający się do grupy leków antyhistaminowych. Szybko uśmierza świąd i przynosi wyraźną ulgę.
A co zrobić, jeżeli nie chcemy lub nie możemy skorzystać z preparatów aptecznych? Warto zastosować urządzenie medyczne Bite Away. Działa ono w oparciu o terapię skoncentrowanym ciepłem. Do miejsca ugryzienia przez kleszcza przykłada się ceramiczną końcówkę, rozgrzaną do ok. 51 stopni Celsjusza. Temperatura nie prowadzi do poparzenia, a aktywuje procesy lecznicze w skórze szybko przynosząc ulgę.
Zakażenie przez kleszcza
Jeśli dojdzie do ukąszenia przez kleszcza, a osoba ugryziona obawia się zakażenia, może przeprowadzić dwa typy badań.
Pierwszym z nich jest sprawdzenie samego pajęczaka. Nie zawsze daje to jednak jednoznaczny wynik, a też nie każdy kleszcz nadaje się do badania.
Drugim sposobem jest badanie krwi na obecność przeciwciał IgG/IgM. Jest ono bardziej wiarygodne. Trzeba jednak pamiętać, że wykonuje się je dopiero od 4 do 6 tygodni po ukąszeniu.
Warto pamiętać, że do zakażenia boreliozą przez kleszcza nie dochodzi od razu, ale najczęściej dopiero po około 24-48 godzinach od ugryzienia.
Fazy boreliozy
Borelioza ma kilka etapów. Pierwszym z nich jest faza rozwojowa, gdy może (choć nie musi) pojawić się rumień wędrujący. Oprócz niego we wczesnej fazie pojawiają się bóle głowy, mięśni i stawów, gorączka i ogólne osłabienie.
Dużo groźniejsze są jednak późniejsze objawy boreliozy, występujące w fazie rozsianej choroby. Zalicza się do nich szereg chorób skórnych, problemów ze stawami oraz poważnych schorzeń neurologicznych i sercowych. W wielu przypadkach borelioza może stać się wówczas zagrożeniem dla zdrowia i życia człowieka.
Szczególnie uciążliwe są objawy w ostatniej, przewlekłej fazie, gdy schorzenia dotyczą wielu, różnych organów i dają nieoczywiste symptomy, które często nie bywają od razu łączone z boreliozą.
Jak leczyć boreliozę?
Leczenie boreliozy wymaga zastosowania antybiotykoterapii, zazwyczaj przy pomocy doksycykliny lub amoksycyliny. Kuracja jest długa, trwa nawet do 28 dni. Często wspomaga się ją dodatkowymi środkami przeciwbakteryjnymi takimi, jak na przykład Zinnat.
To, jak będzie wyglądało leczenie, w dużej mierze zależy od indywidualnego przypadku i objawów, które występują u pacjenta. Obok zakażenia krętkami Borrelia może bowiem dojść do wystąpienia innych chorób odkleszczowych.
Jak chronić się przed kleszczami?
Choć są tak niewielkie, kleszcze potrafią być naprawdę niebezpieczne. Dlatego warto dobrze się zabezpieczyć przed każdym wyjściem w plener.
Warto założyć odpowiedni strój, najlepiej z długimi rękawami i nogawkami, gdy planujemy wycieczkę na łąkę, do parku lub lasu. Oprócz tego powinno się stosować repelenty w formie kremów, maści i aerozoli.
Po powrocie do domu warto dokładnie obejrzeć całe ciało i wziąć prysznic. Jeżeli już do ukąszenia dojdzie, trzeba działać szybko i obserwować objawy. W przypadku wystąpienia klasycznej reakcji uczuleniowej, warto skorzystać z Bite Away oraz leków antyhistaminowych.
Jeśli natomiast pojawią się objawy, które mogą być oznaką boreliozy, warto od razu udać się do lekarza i rozpocząć leczenie, żeby nie dopuścić do rozwinięcia się groźnych chorób.
Dbajmy o siebie i bądźmy ostrożni – a to pozwoli nam zawsze przyjemnie i bez obaw spędzać czas w plenerze.