Niektóre osoby zapewne słyszały o leczniczych właściwościach aloesu, ale czy wiedzą również, że pewne jego części mogą wpływać na nasze zdrowie niekorzystanie? A może zaskoczy Was fakt, że w starożytnych kulturach aloes uważano za środek, którego zażywanie prowadziło do nieśmiertelności? Co jeszcze warto wiedzieć o tej roślinie?
Aloes to niezwykła i bardzo urokliwa roślina. Jest ceniona za jej walory dekoracyjne i dość łatwa w uprawie. Przez Kolumba została nazwana „doktorem w doniczce” i takie określenie funkcjonuje również dzisiaj.
1. Nie jeden, a wiele aloesów
Chociaż z uprawy doniczkowej znamy zaledwie kilka gatunków aloesu, w przyrodzie występuje ich bardzo dużo, bo około 500. Niektóre z nich mają postać niewielkiej rozety, inne osiągają wysokość kilku metrów. Najlepiej znane z uprawy domowej gatunki to między innymi Aloe arborescens, czyli aloes drzewiasty oraz Aloe variegata, czyli aloes pstry. Walory dekoracyjne aloesów sprawiają, że w naszych domach zaczynają się pojawiać kolejne rośliny z rodzaju Aloe.
2. Czy aloes może leczyć?
Aloes był znany ludziom już kilka tysięcy lat temu. Stosowano go między innymi w starożytnej Grecji, Egipcie, Rzymie, w Chinach, na Półwyspie Arabskim i Półwyspie Indyjskim. Obecnie na nowo odkrywamy jego właściwości. Jest obiektem licznych badań, które wskazują na obecność substancji i związków, wpływających korzystnie na zdrowie człowieka.
3. Czy wszystkie gatunki aloesów mają właściwości lecznicze?
Spośród licznych gatunków występujących w przyrodzie, zaledwie u niewielkiej części wykryto substancje, które korzystnie wpływają na nasze zdrowie. To około 20 roślin. Jednak zastosowanie w leczeniu i kosmetologii znalazły tylko dwa z nich: Aloe arborescens, czyli aloes drzewiasty oraz Aloe vera L. (Aloe barbadensis Mill.), czyli aloes zwyczajny lub inaczej aloes barbadoski.
4. Czy aloes może szkodzić?
Warto pamiętać, że nawet aloes o właściwościach leczniczych może mieć działanie szkodliwe. Aloe vera L. niewłaściwie filetowany lub w ogóle nieoddzielony od skóry ma gorzki smak. Za gorycz odpowiadają znajdujące się w skórze aloesowych liści substancje: aloina i emodyna. Aloes ze skórą (np. w postaci sproszkowanej) może mieć działanie drażniące i przeczyszczające. Znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, ale nie powinien być stosowany w codziennej diecie. Miąższ rośliny oddzielony od skóry nie ma gorzkiego posmaku. Nazywamy go aloesem spożywczym.
4. Gdzie rośnie aloes?
Aloes zwyczajny w naturze występuje w krajach strefy tropikalnej i subtropikalnej. Rośnie na wschodzie Afryki, na Madagaskarze oraz Półwyspie Arabskim. W krajach śródziemnomorskich znajduje zastosowanie jako ogrodowa roślina ozdobna. Aloes zwyczajny można spotkać również w południowej części Ameryki Północnej, na Karaibach, w Indonezji, Indiach, Chinach oraz w Australii.
5. Aloes jest łatwy w uprawie
Aloesy nie są wymagającymi roślinami, a dzięki walorom dekoracyjnym są chętnie wprowadzane do mieszkań jako roślina ozdobna. Z łatwością poradzimy sobie również z ich rozmnażaniem. Można to robić z sadzonek albo odrostów. Po oderwaniu fragmentu rośliny matecznej wystarczy wsadzić go do ziemi. Najczęstsza przyczyna niepowodzeń w uprawie to zbyt obfite podlewanie rośliny. Gatunkiem, który najlepiej rośnie w warunkach domowych, jest aloes tygrysi, nazywany też aloesem pstrym.
6. Aloes nie jest kaktusem
Wiele osób sądzi błędnie, że aloesy należą do kaktusów. – Nic podobnego. W rzeczywistości są to sukulenty, czyli inaczej rośliny gruboszowate. Pośród innych roślin wyróżniają się charakterystyczną budową, która jest wynikiem adaptacji do warunków panujących w siedliskach z ograniczoną dostępnością wody. Sukulenty mają zdolność magazynowania wody w tkankach roślinnych. W zależności od gatunku takim magazynem mogą być liście albo łodygi. Niektórzy wyróżniają też sukulenty korzeniowe. Aloes ma zdolność magazynowania wody w liściach.
Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. Każdy kaktus jest sukulentem, ale nie każdy sukulent jest kaktusem. Inaczej ujmując – kaktusy to sukulenty z cierniami, natomiast nie wszystkie sukulenty mają ciernie i nie wszystkie mogą być zaliczone do kaktusów. Do tej ostatniej grupy należą właśnie aloesy.
7. Poznaj skład aloesu
Aloes aż w 96% składa się z wody. Pozostałe 4% to miąższ, który zawiera wiele cennych odżywczych oraz bioaktywnych składników i dlatego gości on w wielu produktach, między innymi stosowanym do pielęgnacji. Tego typu artykuły są dostępne w ofertach sklepów internetowych, np. NajlepszyAloes.pl.
W miąższu znajdujemy chociażby 18 egzogennych i endogennych aminokwasów, czyli większość z tych, które powinny się znaleźć w naszym pożywieniu; wiele witamin i minerałów; nienasyconych kwasów tłuszczowych; a także flawonoidów oraz mono i polisacharydów. Wstępuje w nim acemannan – cenny związek o działaniu antybakteryjnym, antywirusowym i antygrzybicznym.
8. Aloes a gojenie ran
Zdolność aloesu do gojenia skaleczeń, ran, blizn oraz oparzeń była znana już w starożytności. Docenił ją między innymi Aleksander Wielki, który miał okazję zobaczyć, jak działa aloes podczas swoich licznych podbojów. Te same właściwości rośliny wpływają na możliwość jej zastosowania w celu ochrony przed promieniowaniem UV oraz promieniowaniem rentgenowskim.
To tylko skromna część tego, co potrafi i jak może zostać zastosowany aloes. To bardzo ciekawa i warta uwagi roślina o wysokich walorach dekoracyjnych. Warto dowiedzieć się o niej więcej.